چرا مذاکره‌کننده ارشد آمریکا تغییر کرد؟

به گزارش «راهبرد معاصر»؛ رابرت مالی به دلایل امنیتی به »مرخصی اجباری» رفت. به گفته سخنگوی وزارت امور خارجه آمریکا، آبرام پالی به طور موقت به جای مالی در سمت نماینده ویژه آمریکا در امور ایران به فعالیت خواهد پرداخت. مالی که یکی از معماران برجام شناخته می‌شود، در دو سال اخیر جزو چهره‌های کلیدی مذاکرات لغو تحریم‌ها، تبادل زندانیان و آزادسازی دارایی‌های ایران در محیط بین‌المللی شناخته شده است.

حال با تغییر «مرد شماره یک» تیم آمریکایی در پرونده ایران بسیاری از تحلیلگران با لنزهای متفاوت «مرخصی اجباری» وی را بررسی می‌کنند. برخی تغییر رابرت مالی را پیامی به ایران در زمینه مذاکرات رفع تحریم‌ها می‌دانند، حال آنکه سیاست خارجی کشورها وابسته به افراد نیست و حاصل تصمیمات اجماعی ارکان حاکمیت است و مطابق واقعیت های عرصه روابط بین‌الملل، معیار ارزیابی اراده کشورها اقدامات واقعی آنها و نه تغییر مجریان است.

برخی نیز معتقدند فشار جمهوری‌خواهان و لابی صهیونیستی در واشنگتن سبب به حاشیه رفتن مالی شده است. با وجود گمانه‌زنی‌های مختلف درباره علت کنار گذاشته شدن رابرت مالی از تیم مذاکره کننده آمریکا، منبعی آگاه به سی.‌ان.‌ان گفت، علت «مرخصی اجباری» رابرت مالی سوءاستفاده احتمالی از اطلاعات طبقه‌بندی شده است.

مذاکره کننده ارشد کشورمان در دو دور مذاکرات عمان این بار نه با مالی، بلکه با برت مک‌گورک هماهنگ‌کننده امور خاورمیانه و شمال آفریقا دیدار و گفت و گو کرد

وی نیز در مصاحبه‌ای با بکارگیری کلمات مبهم بررسی «مجورهای امنیتی» را علت مرخصی اجباری اعلام کرد. به تازگی در جریان یکی از جلسات محرمانه کنگره برسر مذاکرات غیرمستقیم میان ایران و آمریکا از رابرت مالی خواسته شد برای ارائه توضیحات حاضر شود که وی از انجام این کار سر باز زد. حال در غیاب وی ظاهراً قرار است پیگیری پرونده ایران از سوی پالی و گورک دنبال شود.

سفر هیثم بن طارق، سلطان عمان به تهران سیگنال قوی در زمینه تفاهم اولیه میان ایران و آمریکا از کانال مسقط ارزیابی می شود. علی باقری، مذاکره کننده ارشد کشورمان در دو دور مذاکرات عمان این بار نه با مالی، بلکه با برت مک‌گورک هماهنگ‌کننده امور خاورمیانه و شمال آفریقا دیدار و گفت و گو کرد.

این غیبت معنادار سبب شد بسیاری از کارشناسان این سؤال را مطرح کنند، چرا یکی از چهره‌های نزدیک به آنتونی بلینکن، وزیر امور خارجه آمریکا در مسقط غایب است؟ از ابتدای آغاز به کار وی در وزارت امور خارجه آمریکا (ژانویه 2021) مالی با چالش‌های زیادی برای به سرانجام رساندن مهم‌ترین مأموریتش، یعنی ازسرگیری مذاکرات مواجه بود. تنها به فاصله چند ماه مالی مجبور شد سه نفر از اعضای تیمش را کنار بگذارد. اختلاف نظر بر سر نوع توافق با تهران بر سر موضوعات هسته‌ای، نظامی، موضوعات منطقه‌ای و ... سبب شد مالی مسیر متفاوتی انتخاب کند.

پس از مرخصی اجباری مالی، اکنون نوبت مک‌گورک است تا شانس خود را برای اعمال رویکرد سخت‌گیرانه‌تر آمریکا در زمینه امنیت کشتیرانی و مبارزه با تروریسم در منطقه غرب آسیا در برابر ایران بیازماید. واشنگتن برای مهار ایران دیگر به دنبال توافق پایدار و بلندمدت نیست، بلکه قصد دارد با توافق موقت جلوی پیشرفت بیش‌ازپیش برنامه هسته ای ایران را بگیرد.

بی تردید برت مک‌گورک در امتداد سیاست جیک سالیوان حرکت خواهد کرد، با این تفاوت که مهار تنش‌ها با ایران با هدف جلوگیری از افزایش تنش‌ها میان ایران و غرب در دستور کار قرار دارد. آزادسازی بخشی از اموال بلوکه شده ایران در عراق و کره‌جنوبی، صدور مجوز برای افزایش صادرات نفت ایران، افزایش همکاری‌های فنی میان تهران و واشنگتن، داغ شدن موضوع تبادل زندانیان، فعال شدن کانال گفت و گوهای سیاسی- اقتصادی ایران و آمریکا در عمان، قطر و حتی امارات به معنای افزایش نقش مک‌کورگ و اکنون پالی است.

ایده توافق موقت نمی‌تواند رژیم تحریم‌های واشنگتن را علیه ایران از بین ببرد و سبب بازگشت ایران به چرخه اقتصاد جهانی شود. به عبارت دیگر، این سیاست همانند مسکن صرفاً به صورت موقت می‌تواند بخشی از مشکلات کشور را حل کند و سبب کاهش مشکلات اقتصادی دولت شود، اما نمی‌تواند شرط کافی برای توسعه ایران را فراهم کند.

مک‌گورک در امتداد سیاست جیک سالیوان حرکت خواهد کرد، با این تفاوت که مهار تنش‌ها با ایران با هدف جلوگیری از افزایش تنش‌ها میان ایران و غرب در دستور کار قرار دارد

برهمین اساس لازم است تهران به هرگونه توافق شفاهی یا موقت با تاکتیکی و کوتاه مدت بنگرد. دولت سیزدهم علاوه بر پیگیری دیپلماسی همسایگی و توسعه روابط با قدرت‌های نوظهور باید با دنبال کردن دیپلماسی شجاعانه و در نظر گرفتن خطوط قرمز رهبر معظم انقلاب به سمت توافق پایدار و بلندمدت با غرب حرکت کند علاوه بر حفظ صنعت هسته‌ای ایران، تحریم‌های اولیه و ثانویه آمریکا برداشته شود.

بهره سخن

دولت بایدن با دنبال کردن راهبرد «ریموت کنترل» در زمینه مناقشه هسته ای با ایران قصد دارد جلوی دستیابی تهران را به فناوری هسته‌ای بگیرد و در عین حال مسیر توسعه همه‌جانبه ایران را مسدود کند. در چنین شرایطی باید منتظر ماند و دید در یک‌سال پیش‌رو تهران و واشنگتن به توافق کوتاه مدت دست خواهند یافت یا همچنان گره مذاکرات هسته‌ای بسته باقی خواهد ماند.